Aan het laden...

Sociaal onhandige voordelen

Joe OddingAutisme, Wetenschap

Moeite met sociale interactie, zoals bij een vorm van de Autistische Spectrum Stoornis (ASS), kan in het dagelijks leven een behoorlijke beperking zijn. Bij een stoornis denken we al snel aan de nadelen waar de persoon mee moet omgaan. Maar er zijn ook sociaal onhandige voordelen, die personen met ASS tot een hoog niveau kunnen ontwikkelen.

Diagnose en problemen

In de DSM-V zijn de oude diagnoses van klassiek autisme, het syndroom van Asperger en PDD-NOS samengevoegd onder één categorie: de Autistische Spectrum Stoornis (ASS). De term spectrum geeft aan dat het gaat om een diversiteit van uitingsvormen van een ontwikkelingsstoornis, die zich in mildere of ernstigere gradaties toont.
In de nieuwe versie van de DSM worden twee domeinen onderscheiden waarin de problematiek van ASS wordt gekenmerkt:

  • beperkingen in de sociale communicatie en interactie
  • repetitief gedrag, specifieke interesses en activiteiten

Cruciaal voor het toekennen van de diagnose is dat er sprake is van klinisch waarneembare beperkingen in de vroege ontwikkelingsfasen en van significant lijden van de persoon. Om onderscheid te maken tussen verschillende problemen, die eerder benoemd werden binnen het syndroom van Asperger, of klassiek autisme, is het nodig om verder te specificeren binnen de domeinen welke problemen zich voordoen.

In de DSM-V wordt, ten behoeve van een diagnose, geconcentreerd op de afwijkingen en beperkingen van het individu ten opzichte van normaal functioneren. Maar er is meer aan een persoon met ASS dan afwijkingen en beperkingen. Na het stellen van een diagnose komt de nadruk vaak te liggen op de nadelen en hoe daarmee om te gaan. Dat is niet zonder risico’s, zoals ik in een eerdere blogpost bespreek. Bovendien sluit het de voordelen (ten onrechte) uit.

Talenten bij ASS

De sociale onhandigheid die opvallend is bij personen met ASS, kan een beperking zijn in de omgang met andere mensen. Toch zijn er ook voordelen, die impliciet blijven in de DSM-V bespreking van ASS. In een onderzoek van psycholoog en filosoof Baron-Cohen, et. al., naar talent bij autisme komen drie aspecten naar voren, die voor een bijzonder hoog functioneren kunnen zorgen:

  • Hyper-systematiseren
  • Hyperaandacht
  • Zintuiglijke hypergevoeligheid

De hoge mate van aandacht die mensen met ASS kunnen hebben voor een activiteit, die wellicht gerelateerd is aan een zeer specifieke interesse, maakt het mogelijk voor hen mogelijk om zich sterk te ontwikkelen op dat specifieke gebied en om een hoge mate van expertise te vergaren. Personen met ASS kunnen een talent ontwikkelen voor het herkennen van logische systemen, waarin de regels gemakkelijk kunnen worden begrepen en patronen snel kunnen worden herkend. Door de zintuiglijke hypergevoeligheid vallen details en aandachtsgebieden vanuit een specifieke interesse de persoon met ASS in sterke mate op. Hoe deze talenten zich uiten kan per persoon verschillen en is mede afhankelijk van de persoonlijke ontwikkeling.

Talentontwikkeling

In een eerdere blogpost schreef ik over de talenten die mensen met ASS kunnen hebben, waardoor ze op een bijzonder hoog niveau komen te functioneren. In de televisieserie Talent: Autisme kwamen diverse personen met ASS naar voren, die worsteling hadden doorgemaakt om hun talenten te ontwikkelen. Voor ieder van hen was dit zeer persoonlijk en speelde de reacties uit de omgeving een belangrijke rol.

Zulke talenten maken sociale situaties wellicht niet gemakkelijker. Maar sociaal onhandige mensen functioneren in de maatschappij niet perse slechter (of beter) dan hun sociaal handige tegenhangers. Voor sommige beperkingen kunnen omgangsstrategieën worden gevonden: kleine manieren om tegemoet te komen aan een praktisch problemen. In het beste geval komen de beperkingen niet teveel in strijd met de talenten en kan de persoon zich ontwikkelen op de gebieden waar diens aandacht naar uitgaat.

Bronnen

  1. American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5th Edition (DSM-V), 2013.
  2. Tashiro, T., “Awkward social skills and their use”, in Time, 2017: http://ti.me/2oKDFrk
  3. Baron-Cohen, S., et. al, “Talent in autism: hyper-systemizing, hyper-attention to detail and sensory hypersensitivity”, in Philosophical Transactions of the Royal Society B, 2009, issue 364, p. 1377 – 1383: http://rstb.royalsocietypublishing.org/content/364/1522/1377.short
  4. Talent: Autisme, EO, 2017: https://www.npo.nl/talent-autisme/VPWON_1270825

Geef een reactie